Begin deze week (nou ja, eigenlijk lekte het nieuws op zaterdag al uit via de app) verscheen de nieuwe Michelin-restaurantgids voor Nederland. Helaas alleen nog maar in digitale versie, want Michelin besloot om voor ons land geen gedrukte gids meer uit te brengen. Voor verzamelaars, zoals uw redacteur, een triest besluit, maar er blijft nog genoeg te verzamelen over. Ook enkele speciale Porsche-edities, dus reden genoeg om op Vierenzestig.nl nader in deze materie te duiken.
Al sinds 1900 geeft Michelin in Frankrijk ieder jaar een gids uit met adressen van restaurants en hotels. Aanvankelijk gratis verstrekt bij aankoop van banden als service voor automobilisten in de beginjaren van dit vervoermiddel, toen het nuttig was om te weten waar geschikte pleisterplaatsen te vinden zijn, inclusief adressen van Michelin-verkooppunten en werkplaatsen en nuttige tips over het gebruik en onderhoud van autobanden. Die eerste editie uit september 1900, in een oplage van 35.000 exemplaren uitgegeven op initiatief van de gebroeders Michelin ter gelegenheid van de Exposition Universelle in Parijs, is een gewild verzamelobject. Vorig jaar zomer werd er een exemplaar verkocht voor 23.000 Euro. En dat terwijl liefhebbers nog niet eens zo heel lang geleden nog konden profiteren van een perfecte heruitgave (facsimile) als cadeautje bij de Franse gids voor het jaar 2000.
Natuurlijk bleef het succes van de Guide niet beperkt tot Frankrijk, integendeel. In 1904 verscheen een gids voor België als eerste buitenlandse uitgave, een jaar later gevolgd door een gecombineerde Benelux-gids. In 1907 kwam er een gids voor Algerije en Tunesië, in 1908 werd de eerste Zwitserse gids gedrukt, in 1910 verscheen er een gecombineerde uitgave voor Duitsland en Zwitserland en een eigen editie voor Spanje en Portugal. In 1911 kreeg ook Groot-Brittannië een gids. De Duitse concurrent Continental probeerde het vanaf 1904 ook een aantal jaren met een gids, inclusief heel wat routes via de Elzas en de Vogezen, op Frans grondgebied dus. Michelin reageerde, spande een rechtszaak aan wegens plagiaat en won die: in 1914 werd de Continental-gids in Frankrijk verboden.
Tegen betaling vanaf 1920, sterren vanaf 1926
In 1920 moest er voor het eerst voor de Guide Michelin worden betaald, een bedrag van zeven Franc. Daarmee verdwenen tevens de advertenties uit de gids, die er in de eerste edities nog wel waren. Zes jaar later begon Michelin met toekennen van een ster als symbool voor een goed restaurant, vijf jaar later gevolgd door twee en drie sterren om meer onderscheid te maken. In 1933 werden er voor het eerst full-time inspecteurs aangesteld om de restaurants te beoordelen.
Decennialang heeft Nederland deel uitgemaakt van de Benelux-gids, in de jaren zeventig een tijdlang met een merkwaardig afwijkend formaat, maar sinds 2013 kent ons land een eigen ‘Guide’ en is er een aparte uitgave voor België en Luxemburg. De Nederlandse editie van 2020 was de laatste in gedrukte vorm, dit jaar koos Michelin voor een digitale variant. Ondertussen ging de internationalisatie gestaag door: tot in Thailand, Japan, Hongkong/Macau en de Verenigde Staten zijn er rode restaurantgidsen. Als er commercieel te weinig in zit, worden edities soms ook weer gestopt. Een berucht voorbeeld is de gids voor Oostenrijk: voor het eerst verschenen in 2005, maar na vijf edities alweer gestaakt, omdat de positie van de al tientallen jaren gevestigde gids van Gault & Millau in het Alpenland te sterk bleek.
Al snel ontdekte Michelin de mogelijkheden van speciale edities van de Guide. In 1902, het derde jaar van verschijning, waren er al een in leer gebonden uitvoering met goudkleurige opdruk en een versie op dundrukpapier. In 1908 kwamen er een gepersonaliseerde versie met reclame voor een autobedrijf met vestigingen in Lille en Duinkerken. In 1936 had de Automobile Club de France (ACF) voor het eerst een versie met clublogo op de omslag voor leden, in de jaren na de oorlog volgden tal van andere automobielclubs, waaronder vanuit ons land ook de ANWB en de KNAC voor de Franse Guide. Renault was in 1957 het eerste bedrijf dat een speciale versie van de Franse restaurantgids liet uitbrengen. In de decennia erna bleef het aantal bijzondere uitgaven nog vrij beperkt, maar in 2009, bij de honderdste uitgave van de Franse gids, ging de commerciële afdeling van Michelin goed los met maar liefst 17 aparte versies.
Porsche-edities in 2010 en 2013
In Duitsland was Michelin vanaf 1985 actief met promotionele versies van de restaurantgids. Zo verschenen er in 1987, 1990, 1991 en 1992 eigen versies van Audi (in 1991 zelfs in een aparte doos met linnen servet en verchroomde servetring), in 1989 en 1990 voor Citroën en in 2010 ook voor Porsche. Waar in andere gevallen werd volstaan met een extra logo op de cover of, zoals bij de gids van Audi uit 1990, een extra papieren stofomslag, was er bij de Duitse Porsche-gids van 2010 sprake van een volledige eigen cover met afbeelding van een rijdende Panamera. “Soms ben je pas aangekomen, wanneer je onderweg bent”, luidt de titel, een gevoel dat Porsche-rijders zonder meer zullen herkennen!
In 2013 was er een speciale versie van de Franse gids ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van de Porsche 911. Naar we begrepen in een gelimiteerde oplage van 500 exemplaren (Michelin zwijgt angstvallig over speciale edities en aantallen, alle informatie moet je als verzamelaar zelf zien te vinden) vervaardigd voor de deelnemers aan het jubileumevenement dat op 26 en 27 september gehouden werd in de omgeving van Clermont-Ferrand, inclusief het circuit van Charade. Het evenement werd destijds georganiseerd door Porsche France in samenwerking met ondermeer Michelin en het Franse Porsche-tijdschrift Flat 6. De speciale editie van de Guide Rouge onderscheidt zich alleen van de reguliere versie door het opgedrukte 911-jubileumlogo en de claim “50 ans Porsche 911 – Une légende d’avance” op de cover en de vermelding “edition spéciale – revente interdite” op de achterzijde. Niettemin moest uw redacteur een Franse medeverzamelaar gewoon betalen om dit exemplaar, dat hij al een aantal jaren zocht, aan zijn collectie te kunnen toevoegen, maar de vreugde van het vinden is er niet minder om.
Porsche 919 Hybrid op de cover
Tegelijk met de 911-jubileumgids bood de Franse medeverzamelaar nog een speciale editie aan, en wel een versie uit 2016 met een sticker op de cover, die een Porsche 919 Hybrid, de Le Mans-winnende LMP1-raceauto uit 2015, laat zien, plus het Facebooklogo en het opschrift “Michelin Passion France”. Dat was de vroegere titel van de Facebookpagina van Michelin Frankrijk, tegenwoordig “Michelin France”. Van de verkoper van de gids begrepen we dat die speciale versie met de 919 Hybrid erop de prijs was in een competitie voor bezoekers van de betreffende Facebookpagina en dat er 50 exemplaren van gedrukt zijn. Gezien de link met Porsche moest die natuurlijk ook in de collectie… De foto uit Le Mans stamt uit het jaar 2014 en toont de auto met het startnummer 20, bestuurd door Timo Bernhard, Brendon Hartley en Mark Webber.
Er zijn nog diverse andere gidsen van automerken, zoals een genummerde serie van BMW-veredelaar Alpina van de Duitse gids voor 2015, keurig in cassette, Duitse versies van Mercedes-performancedivisie AMG voor 2019 en 2020, Franse gidsen voor Peugeot… Een dankbaar verzamelgebied! En natuurlijk is er een bijbehorende club: de Association des Collectionneurs de Guides et Cartes Michelin (ACGCM), die ondermeer een kwartaalblad en geweldige eigen catalogi uitgeeft, een Facebookgroep onderhoudt, beurzen en veilingen organiseert en, hoe kan het anders, ook ieder jaar een eigen editie van de Franse Guide Michelin met clublogo uitbrengt. Meer informatie is te vinden via www.acgcm.com
