Foto: Onder Horsmans leiding was de 917 in Gulf-kleuren succesvol in vele races, zoals hier de 1.000 km van Spa in 1971. (Foto archief Porsche).
In dezelfde periode als Sir Stirling Moss overleed nog een prominente Britse autosportpersoonlijkheid: John Horsman. In tegenstelling tot Moss zal zijn naam slechts echte kenners iets zeggen, want Horsman was niet iemand die erg in de openbaarheid trad. Zijn kracht lag achter de schermen, met name op het vlak van organisatie en teammanagement, maar ook als het ging om techniek. Zo staat hij bekend als degene die met de ingenieuze oplossing kwam waarmee de aanvankelijk nauwelijks te bedwingen Porsche 917 een van de succesvolste sportwagens ooit werd. Horsman was tot enkele jaren geleden nog geregeld bij evenementen. Hij overleed op 85-jarige leeftijd aan hart- en nierproblemen.
“Weet je wat ik zo leuk vind? Dat ook nu, een halve eeuw later, niet alleen al die ouwe knarren, maar jonge mensen nog steeds zoveel belangstelling hebben voor die tijd, wat we toen allemaal deden en vooral hóe we het deden.” John Horsman zat duidelijk op zijn praatstoel, die warme vrijdagmiddag in juni 2018 in La Chartre-sur-le-Loir. Gulf had het uitstekende idee gehad om een lunch te organiseren ter gelegenheid van het feit dat het 50 jaar geleden was dat met de Ford GT40 van Pedro Rodriguez en Luchien Bianchi voor het eerst een raceauto in Gulf-kleuren de 24 Uur van Le Mans gewonnen had. Natuurlijk was het niet exact een halve eeuw later, want zoals bekend vond de Franse etmaalrace in 1968 in september plaats, vanwege de studentenprotesten in het voorjaar, maar de gelegenheid was te goed om te laten lopen.
De locatie was perfect, want ook destijds in de zestiger jaren was het Hotel de France in La Chartre al het onderkomen van het team van John Wyer en John Wilment, dat de inzet van de Gulf-auto’s verzorgde. En zo stond er ook ditmaal weer een prachtige GT40 in de beroemde blauw en oranje kleuren opgesteld. John Horsman was er een van de eregasten en haalde, net als enkele anderen die destijds deel uitmaakten van het team, in gesprek met presentator Bruce Jones herinneringen op voor het selecte gezelschap van genodigden van over de hele wereld.
Succesvolle combinatie
In zijn militaire diensttijd werd John Horsman officier bij de Royal Air Force, waarna hij werktuigbouwkunde studeerde in Cambridge. Daar ontstond zijn passie voor de autosport en na afronding van zijn studie kreeg hij in 1958 een stageplaats bij Aston Martin Lagonda, waar John Wyer als directeur aan het hoofd stond. Drie jaar later werd Horsman Wyers assistent en met Wyer zou Horsman decennialang een succesvolle combinatie vormen. Toen Wyer vertrok naar Ford Advanced Vehicles, waar hij verantwoordelijk werd voor het GT40-programma, ging Horsman mee.
Na twee Le Mans-overwinningen met de GT40 in 1966 en 1967 beëindigde Ford het fabrieksprogramma met de auto, maar Wyer en zijn zakelijk partner John Wilment besloten onder de vlag van J.W. Automotive Engineering, kortweg JWAE, hun eigen team op te zetten en benoemden Horsman tot directeur en hoofdingenieur. Gulf ondersteunde het raceprogramma als hoofdsponsor. Het initiatief was succesvol, ondermeer met twee overwinningen in Le Mans met Rodriguez en Bianchi in 1968 en Jacky Ickx en Jackie Oliver het jaar erna. Mede op grond van die prestaties koos Porsche JWAE als fabrieksteam voor het runnen van de 917’s in 1970.
Oplossing met plaatstaal en popnagels
De 917 had in 1969 zijn wedstrijddebuut beleefd, maar gold onder coureurs als nauwelijks te rijden, zo nerveus was de sportwagen. In oktober werd een meerdaagse test op de Österreichring georganiseerd, waar het Britse team eerste ervaringen met de auto kon opdoen. Bij die gelegenheid kwam Horsman al snel met een oplossing voor de handlingproblemen: hij ontdekte dat de rijwind het lange staartstuk van de 917 niet raakte, zodat er geen neerwaartse druk gegenereerd werd, wat voor de chronische instabiliteit van de auto zorgde. Het lange staartstuk ging eraf en met behulp van popnagels en wat plaatstaal werd een ‘Kurzheck’-variant gecreëerd, die de succesperiode van de 917 inluidde. Overwinningen in Daytona, Le Mans en Sebring, maar ook bij tal van 1000km-races waren het resultaat. JWAE won in 1970 en 1971 het WK voor sportwagens, Porsche won in beide jaren de merkentitel. De 917 domineerde twee seizoenen lang zozeer, dat de bevoegde instanties de reglementen voor 1972 wijzigden, zodat de 917 niet meer aan het WK kon deelnemen.
Nadat Porsche het 917-programma noodgedwongen had beëindigd, ontstond uit JWAE de Gulf Research Racing Company, opnieuw onder Horsmans dagelijkse leiding. De sportwagen Mirage werd verder ontwikkeld tot sportprototype en in 1975 was er opnieuw Le Mans-succes voor een auto in Gulf-kleuren, de GR8 met Jacky Ickx en Derek Bell, aangedreven door een Ford Cosworth-DFV-Formule 1-motor, enigszins geknepen om aan de brandstofrestricties te kunnen voldoen. De zusterauto met Vern Schuppan en Jean-Pierre Jaussaud eindigde als derde.
Vertrek naar de VS
Ook aan de Gulf-activiteiten kwam een einde, waarop Horsman met zijn tweede vrouw Janet en dochters naar Scottsdale in de Amerikaanse staat Arizona verhuisde. Hier kwam hij te werken voor GTC van Harley Cluxton, dat de GR8’s van JWAE gekocht had en onder de naam Mirage inzette. Opnieuw was er succes in Le Mans met tweede plaatsen in 1976 (Jean-Louis Lafosse/François Migault) en 1977 (Vern Schuppan/Jean-Pierre Jarier), het tweede jaar met Renault-turbomotor. Vervolgens runde Horsman voor Schuppan diens Theodore-McLaren-Indycar-team met de derde plaats in de Indy 500 van 1981 voor de Australische rijder als resultaat. Ook bij Schuppans sportwagenactiviteiten bleef hij betrokken.
In 1983 verhuisden de Horsmans naar Tucson, waar John Horsman voor de Australiër Bib Stillwell bij Learjet en voor diens historische raceteam kwam te werken. Horsman hield altijd heel nauwkeurig aantekeningen bij van alles wat hij deed en die notities vormden ook de basis van zijn uitermate lezenswaardige autobiografie ‘Racing in the rain’, verschenen bij David Bull Publishing in 2006 en tegenwoordig een zeer gezocht collectors’ item.
In de loop van zijn carrière werkte Horsman met de grootste sportwagenrijders, van Ickx, Siffert, Bell en Oliver tot Redman, Rodriguez en Attwood. “Misschien wel het meest trots ben ik op het feit dat er, ondanks dat we in een heel gevaarlijke tijd raceten, er nooit een rijder in een auto van mij is omgekomen”, zei hij bij herhaling. Tot op hoge leeftijd reisde Horsman nog regelmatig vanuit de VS naar Europa, waar hij ook tijd vond voor zijn hobby’s wandelen, skiën en fotografie. “Ik ontwierp geen auto’s, dat deden de ontwerpers”, placht hij te zeggen. “Ik maakte ze alleen beter.” Een markante man die voortleeft in de successen die onder zijn leiding in de autosport zijn behaald. Horsman laat zijn echtgenote, vier dochters en zeven kleinkinderen na.
